Nesto poveke za stariot grad Stobi

Urbaniot del na stariot grad Stobi se naoga na tri terai, {to se spu{taat kon Crna Reka, opkru`eni so zidovi, a na ustieto meu Crna i Vardar. Poznato e deka tuka minuvale glavnite pati{ta koi gi svrzuvale oblatite na reden Dunav so mediteranskite zemji, u{te od predistoriskiot period. po ovoj glaven pat na Balkanskiot Polustrov se dvi`elei kulturnite vlijanija od jug kon sever i obratno. Crna Reka, od druga strana, prestavuvala priroden pat {to gi svrzuval centralnite oblasti na Makedonija so Jadranskoto more. Vo rimskiot period po crna vodel zna~aen pat, {to go povrzuval Stobi so Vie Ignacija kaj Heraklea Linkestis, blizu do dene{na Bitola. Taka gradot Stobi zafa}al mo{ne zna~ajna strategiska, voena i trgovska pozicija vo anti~kiot period.
Ju`no od gradot se naoaat tragi od predgradija, dodeka portata na gradot {to vodi kon Herakleja, a po padinite od Grobjanskata crkva do bazilikata vo Palikura, se naoaat pove}e nekropoli. Tie nekropoli se od helenisti~ki, rimski, vizantiski i slovenski period.
Najstari pi{ani izvori za Stobi naoame kaj Livij, koga spomenuva za pobedata na Filip Petti, kral na Makedonija, nad Dardancite vo 197 g.p.n.e.
Spored arheolo{kite podatoci gradot bil podignat vo helenisti~kiot period, no ne mnogu pred vladeeweto na Filip Petti. So istra`uvawata pod nekolkute gradbi vo centralnoto podra~je na podocne`niot grad, konstruirani se sloevi od 3 i 2 vek p.n.e., a pronajdeni se bronzeni predmeti od klai~niot i arhajskiot period, kako i poedine~ni kerami~ki predmeti od neolitkiot period. Se pretpolaga deka gradot bil osnovan vo 359 g.p.n.e. Vo 168 g.p.n.e., so pobedata na rimjanite nad kralot Persej, Makedonija bila podelena na 4 oblasti. Toga{ Stobi stanuva centar za trgovija na tretata oblast. Vo 148 g.p.n.e. Makedonija stanuva rimska provincija. Za vreme na vladeeweto na Avgust (31-14 g.p.n.e.) gradot e{iri na zapad i jug, za {to ni svedo~at 55 grobovi od zapadnata nekropola, od vremeto na Avgust.
[ireweto na gradot se povrzuva i so podigaweto na statuot na gradot vo rang na municipium, seksko 69 g.n.e, koga po~nuvaat da se kovaat moneti so natpis Municipium tobensium. Vo tekot na raniot i redniot rimski period, gradot Stobi cutel, na {to uka`uvaat pove}eto natpisi na spomenici. Kako najzna~aen istaknat spomenik od rimskiot grad e sekako Teatarot izgraden vo 2-3 vek od.n.e. Gradskiot bedem e od 3 vek, dodeka vnatre{niot bedem od isto~nata strana e sekako od docniot 4 vek, koga bil napu{ten isto~niot del na nadvore{niot bedem. Vnatre{niot bedem, sekako, e podignat po niza poplavi od rekata Crna. Toj trebalo da prestavuva podobra i posigurna za{tita, pa bil izgraden duri i preku golemi gradbi od javen karakter so dobro za~uvani mozai~ni podovi.